ชีทสรุป TFRS 15 เรื่อง รายได้จากสัญญาที่ทำกับลูกค้า

ชีทสรุปบัญชี มาตรฐานการรายงานทางการเงิน ฉบับที่ 15 เรื่อง รายได้จากสัญญาที่ทำกับลูกค้า เป็นสรุป “เนื้อหาสำคัญ” เท่านั้น เพื่อทำความเข้าใจและเตรียมสอบบัญชี CPA นักเรียนสามารถศึกษาข้อมูลเพิ่มเติมจากมาตรฐานฉบับเต็มบนเว็บไซต์สภาวิชีพบัญชี

สารบัญ

• ขอบเขต TFRS 15
• 5 ขั้นตอนรับรู้รายได้จากสัญญาที่ทำกับลูกค้า
• ขั้นตอนที่ 1 ระบุสัญญาที่ทำกับลูกค้า
• ขั้นตอนที่ 2 ระบุภาระที่ต้องปฏิบัติในสัญญา
• ขั้นตอนที่ 3 กำหนดราคาของรายการ
• ขั้นตอนที่ 4 ปันส่วนราคาของรายการให้กับภาระที่ต้องปฏิบัติที่รวมอยู่ในสัญญา
• ขั้นตอนที่ 5 รับรู้รายได้

ขอบเขต TFRS 15

มาตรฐานการรายงานทางการเงิน ฉบับที่ 5 เรื่อง รายได้จากสัญญาที่ทำกับลูกค้า (TFRS 15) ครอบคลุมรายการหรือบัญชีอะไรบ้าง? TFRS 15 ครอบคลุม “สัญญาที่ทำกับลูกค้า” ยกเว้น (1) สัญญาเช่าตาม TFRS 16 เรื่อง สัญญาเช่า, (2) สัญญาประกันภัยตาม TFRS 4, (3) เครื่องมือทางการเงินตาม TFRS 9 และ (4) การแลกเปลี่ยนที่ไม่เป็นตัวเงินระหว่างธุรกิจเดียวกัน

5 ขั้นตอนรับรู้รายได้จากสัญญาที่ทำกับลูกค้า

หลักการรับรู้รายได้แบ่งเป็น 5 ขั้นตอน ได้แก่ (1) ระบุสัญญาที่ทำกับลูกค้า (2) ระบุภาระที่ต้องปฏิบัติในสัญญา (3) กำหนดราคาของรายการ (4) ปันส่วนราคาของรายการให้กับภาระที่ต้องปฏิบัติที่รวมอยู่ในสัญญา และ (5) รับรู้รายได้เมื่อปฏิบัติตามภาระที่ต้องทำเสร็จสิ้น

ขั้นตอนที่ 1 ระบุสัญญาที่ทำกับลูกค้า

ขั้นตอนแรกของ TFRS 15 คือการระบุว่าสัญญาเกิดขึ้นแล้วหรือไม่ สัญญา (Contract) จะเกิดขึ้นเมื่อเข้าเงื่อนไข 5 ข้อ ดังนี้

1. เกิดผลผูกพันให้ทั้งสองฝ่ายต้องทำตามสัญญา ไม่จำเป็นต้องเป็นลายลักษณ์อักษร
2. ระบุสิทธิของคู่สัญญาแต่ละฝ่ายได้
3. ระบุเงื่อนไขการชำระสิ่งตอบแทนได้
4. สัญญามีเนื้อหาเชิงพาณิชย์
5. มีความเป็นไปได้ค่อนข้างแน่ว่าจะเรียกเก็บสิ่งตอบแทนได้

ตัวอย่าง: ลูกค้านำขนมปังไปชำระที่หน้าเคาเตอร์ร้านสะดวกซื้อถือว่าสัญญาได้เกิดขึ้นแล้ว เพราะ (1) เกิดภาระผูกพันพนักงานต้องคิดเงินและส่งมอบขนมปัง ส่วนลูกค้าต้องจ่ายเงิน (2) สิทธิของร้านค้าคือได้รับเงินและลูกค้าได้รับขนมปัง (3) เงื่อนไขส่งมอบคือการชำระด้วยเงินแลกกับขนมปัง (4) มีเนื้อหาเชิงพาณิชย์ และ (5) มีความเป็นไปได้ค่อนข้างแน่ว่าลูกค้าจะจ่ายเงินค่าขนมปัง

ขั้นตอนที่ 2 ระบุภาระที่ต้องปฏิบัติในสัญญา

ภายใต้ 1 สัญญา สามารถมีภาระที่ต้องปฏิบัติได้มากกว่า 1 รายการ กิจการจะต้องประเมินว่าสัญญามีกี่ภาระ ณ วันเริ่มต้นสัญญา ภาระจะแยกจากกันเมื่อเข้าเงื่อนไข 2 ข้อ คือ (1) ลูกค้าได้รับประโยชน์จากการใช้สินค้าหรือบริการโดยตรง และ (2) ข้อตกลงส่งมอบสินค้าแยกจากกันได้

ขั้นตอนที่ 3 กำหนดราคาของรายการ

กิจการจะต้องกำหนดราคาของรายการ (สัญญา) ว่าภาระผูกพันนี้มีราคาเท่าไหร่เพื่อใช้ปันส่วนในขั้นตอนที่ 4 การกำหนดราคาประกอบด้วย: ราคาที่กำหนดในสัญญา + สิ่งตอบแทนผันแปร + สิ่งตอบแทนที่ไม่ใช่เงินสด – สิ่งตอบแทนที่จ่ายให้ลูกค้า – ค่าจัดหาเงินที่มีนัยสำคัญ

สิ่งตอบแทนผันแปร เช่น ส่วนลด การให้เงินคืน เงินจูงใจจากการขาย

ขั้นตอนที่ 4 ปันส่วนราคาของรายการให้กับภาระที่ต้องปฏิบัติที่รวมอยู่ในสัญญา

กรณี 1 สัญญามีมากกว่า 1 ภาระ กิจการจะต้องปันส่วน “ราคาของรายการ (สัญญา)” ให้แต่ละภาระ วิธีปันส่วนทำได้ 3 แบบ

1. วิธีปรับปรุงจากการสำรวจตลาด
2. วิธีต้นทุนที่คาดไว้บวกด้วยอัตรากำไร
3. วิธีส่วนของราคาที่เหลือ

ขั้นตอนที่ 5 รับรู้รายได้

กิจการจะรับรู้รายได้เมื่อทำภาระที่ต้องปฏิบัติเสร็จสิ้น หมายถึง “โอนอำนาจควบคุม” ในสินค้าไปยังลูกค้า การโอนอำนาจควรคุมทำได้ 2 แบบ คือ (1) ภาระที่ต้องปฏิบัติเสร็จสิ้นตลอดช่วงเวลาหนึ่ง และ (2) ภาระที่ต้องปฏิบัติเสร็จสิ้น ณ เวลาใดเวลาหนึ่ง กิจการจะต้องระบุว่าใช้วิธีพิจารณาแบบใด ณ วันเริ่มต้นสัญญา

กรณี 1 รับรู้รายได้ตามภาระที่ต้องปฏิบัติเสร็จสิ้นตลอดช่วงเวลาหนึ่ง สามารถใช้ได้เมื่อลักษณะของภาระเข้าข้อใดข้อหนึ่ง ดังนี้

• ลูกค้าได้รับประโยชน์จากการใช้ทันที
• ลูกค้าได้อำนาจควบคุมเพิ่มขึ้น
• การปฏิบัติงานของกิจการไม่ก่อให้เกิดการนำไปใช้อื่น

กรณี 2 รับรู้รายได้ตามภาระที่ต้องปฏิบัติเสร็จสิ้น ณ เวลาใดเวลาหนึ่ง ใช้เมื่อกรณี 1 ไม่สามารถนำมาปฏิบัติได้